Son zamanlarda çok popülerleşen Mandela etkisini, ya da diğer adıyla Mandela efektini çok duymaya başladık. Bir şeyi gayet iyi hatırladığımızı sandığımız ama aslında o şeyin tamamen farklı bir detaya sahip olduğu durum insanları şaşırtmayı başarıyor. Peki tam olarak bu Mandela etkisi neden olur? Hangi Mandela etkisi örnekleri popülerdir? Mandela efekti gerçeklik algımızı nasıl etkiliyor? Bu olayın tam olarak nasıl bir şey olduğuna geçmeden önce bilinen popüler örneklerini sıralamak istiyorum.
Mandela Etkisi Örnekleri
-
- Pikachu’nun Kuyruğu
- Looney Tunes Logosu
- Temel Reis’in Dövmeleri
- C-3PO’nun Gümüş Bacağı
- Monopoly Adam
- Febreze Logosu
- La Vache qui rit Logosu
- Volkswagen Logosu
- The Berenstain Bears Yazılışı
- Mickey Mouse Pantalon Askısı
- KitKat Logosu
- Apple Logosu
- Skechers Logosu
- Mona Lisa Tablosu
- We are the Champions
- Luke, I’m your father
- E.T. Phone Home
- Hello, Clarice
- I want to play a game
- Houston, we have a problem
- Mirror, mirror on the Wall
İlk olarak 2013 yılında Nelson Mandela’nın ölümüyle başlayan etki aslında daha öncelere dayanıyor. Çoğu kişi Mandela’yı 80’lerde vefat ettiğini sanıyordu. Hatta ‘Mandela gerçekten 80’lerde öldü, bu gerçek Mandela değil.’ gibi iddialar ortaya atıldı.
İlk olarak 2010 yılında Fiona Broome adlı bir blogger tarafından ele alınan konu gerçekten böyle şeylerin var olduğunu topluma açıklar nitelikte. Bu fenomen daha sonra kendi Reddit sayfasında detaylıca incelenmeye başlandı.
Peki Bu Mandela Etkisi Nedir?
Bu etkinin birçok sebebi ya da komplo teorisi var. Bunlardan en basiti, yanlış yönlendirme veya yanlış bilgilendirmedir. Yani basit olarak Nelson Mandela‘yı ele alırsak, seksenlerde onun öldüğünü topluma isteyerek ya da istemeyerek inandıran bazı etkenler olmuş. Bu ya medya olabilir ya da toplumun kendisi olabilir.
Bir diğer etken ise beynimizin bu tarz olayları istediği gibi kaydetmesidir. Yani beyin bazı istisnai noktalarda nasıl işine daha kolay geliyorsa öyle kaydediyor. Yine Mandela’ya dönecek olursak, Mandela’nın 80’lerde hapse girerek ortadan kaybolması, zaman içinde birçok kişinin hafızasında ‘Mandela öldü’ şeklinde kaydedilmiş. Tabi ama bunlar tamamen istisnai durumlar.
Şimdi basit bir örnekle konuyu ilerletelim. En meşhur Mandela etkisinden biri çocukluğumuzun meşhur çizgi film karakteri Pikachu’nun kuyruğu. Birçok kişi Pikachu’nun kuyruğunun ucunun aslında siyah olduğunu iddia ediyor. Ama hiçbir zaman gerçekte öyle olmadı.
1 Pikachu Mandela Etkisi

Bunun sebebi de yine beynimizin bunu böyle kaydetmiş olması. Çünkü Pikachu’nun kulaklarının ucu siyah olduğundan, beynimizin kuyruğunun ucunun da siyah olduğunu ezberlemesi daha kolay. Bu, Pikachu kuyruğu siyah olarak hatırlanan yaygın bir yanlış benzerlik etkisi örneğidir.
Mandela Efektinin Diğer Teorileri
Bu konuyla ilgili çok sağlam olmayan komplo teorileri ise uzaylılar ya da zamanda yolculukla ilgili. Yani uzaylılar gelip bizim hep öyle bildiğimiz şeyi değiştirerek başkalarının hep farklı bilmesini sağladı. Ya da birileri zamanda yolculuğu bulup geçmişe gitti ve bu şeyleri değiştirdi gibi.
Bazı teorisyenler ise bunu reenkarnasyona dayandırıyor. Yani bizim önceki hayatımızda böyle olan bu detay, başkalarının önceki hayatında şu şekildeydi gibi. Ya da ben önceki hayatımdan bunu bu şekilde hatırlıyorum ama önceki hayatımı bilmediğim için gerçekten böyle hatırlıyorum gibi.
Daha modern ve fantastik yaklaşımlar ise paralel evrenler ve simülasyon teorisi gibi kavramları kullanarak Mandela etkisini açıklamaya çalışıyor. Bu teorilere göre, farklı gerçeklik algıları arasında geçişler yaşıyor olabiliriz.
Mandela Etkisi Örnekleri Neler?
2 Looney Tunes Logosu

İlk örneğimiz küçüklüğümüzde en çok izlediğimiz Buggs Bunny’li çizgi film programı Looney Tunes. Birçok kişi bu programın isminin Looney Toons olduğunu zannediyor. Muhtemelen beynimiz Looney’deki çift o’yu Tunes kelimesinde de tekrar etmek istiyor. Zaten okunuşları aynı.
3 Temel Reis’in Dövmeleri

Bize çocukken ıspanak yemeyi sevdiren çocukluğumuzun kahraman çizgi film karakteri Temel Reis’i unutmamak lazım. Temel Reis’in gerçekte iki kolunda da dövme var. (Evet hep iki kolu da dövmeli izledik.) Yalnız hafızamız bize sadece bir kolunda dövme olduğunu, diğerinde olmadığını söylüyor.
4 C-3PO’nun Gümüş Bacağı

Meşhur bilim kurgu serisi Star Wars filmlerinin şaşkın robotu C-3PO’nun sağ bacağı eski filmlerde gümüş renkliydi. Sonra hikayede robot muhtemelen yenilendi ve bacağı orijinal rengine boyandı. Ama büyük bir fan kitlesi bunu yanlış hatırlıyor ve C-3PO’nun bacaklarının her zaman altın rengi olduğunu iddia ediyor.
5 Mandela Etkisi Örnekleri: Monopoly

Başka bir fenomen ise Monopoly oyunundaki maskot amca, yani Bay Monopoly etkisi. Çoğu kişi bu amcanın tek gözlü bir gözlük taktığına emin. Ama hiçbir zaman böyle bir şey olmadı. Çünkü birçok zengin adam figüründe tek gözlü gözlük bulunduğundan beynimizin bunu hafızaya böyle kaydetmesi daha kolayına gelmiş olmalı. Bu da Mandela etkisi ne demek acaba sorusuna çok güzel bir örnek oluyor. Sonuç olarak Monopoly adam olarak bilinen bu karakterin gözlüğü, “Monopoly Mandela Effect” örneklerinin en popülerlerinden biridir.
6 Febreze Logosu

Bir diğer meşhur Mandela efekti ise her gün evlerimizde kullandığımız bir üründen. Sıklıkla hava ferahlatıcısı olarak evlerimizde buldurduğumuz Febreeze markasının logosunda birçok kişi çift “e” olduğunu sanıyor.
7 La Vache qui rit Logosu

Diğer bir Mandela etkisi örneği ise çocukluğumuzda bardakların üzerinden hatırladığımız La Vache qui rit markasının maskot ineği. Birçok kişi bu ineğin burnunda bir halka olduğuna emin. Halbuki bu sadece bir fenomen. Yine bunun sebebi de genellikle inek figürlerinin burnunda halka olması. Bazı kişilerin beyinleri bunu hafızaya olduğu gibi kaydediyor. Bazıların ki ise diğer figürlerle eşleştirerek onda da varmış gibi kaydediyor.
8 Volkswagen Logosu

Birçok kişi Volkswagen’in 2019 yılında değişen meşhur logosunda V ve W harflerinin bitişik olduğu sanılıyor. Halbuki iki harf arasında ayırıcı bir çizgi mevcut. Ayrıca birçok kişi firma isminin yazılışını Volkswagen değil de Wolkswagen şeklinde olduğunu düşünüyor.
9 The Berenstain Bears

Ünlü çocuk kitap serisi “The Berenstain Bears”ın adı hakkında bir karışıklık vardır. Bazıları bu serinin “The Berenstein Bears” olarak yazıldığını hatırlarken, gerçekte adı “The Berenstain Bears” olarak geçmektedir. Bu durum, Mandela Effect olarak anılan hatırlama fenomenini ayrıca doğrulamaktadır.
10 Mickey Mouse Pantolon Askısı

Birçok kişi Mickey Mouse’un askılı pantolon giydiğine emin. Çünkü Mickey’in pantolonu askılı pantolonlar gibi çok yukarıda.
11 KitKat Logosundaki Mandela Etkisi Örnekleri

Yine birçok kişi Kit Kat logosunda arada bir çizgi olduğunu zannediyor. Bu muhtemelen Kit Kat kelimesinin bazen Kit-Kat şeklinde yazılmasından kaynaklanıyor. Aynı Spider-Man gibi.
12 Apple Logosu

Yine bir başka logo örneği. Birçok kişi yılların Apple logosunun bir zamanlar sol taraftan ısırılmış olduğunu hatırlıyor. Halbuki logo ilk zamanından beri her zaman sağ taraftan ısırılmış olarak sunuldu.
13 Skechers Logosundaki Mandela Etkisi

Bazı insanlar, Skechers markasının “Sketchers” olarak adlandırıldığını hatırlarlar. Ancak gerçekte, markanın adı “Skechers” şeklindedir. Bu durum, Mandela etkisi örnekleri arasında marka adlarının karıştırılmasının çok rastlandığını gösteriyor. İnsanlar arasında yayılan bu yanlış hatırlama, markanın adının doğru şekliyle ilgili bir karışıklık oluşturuyor.
14 İnanması Güç Mandela Efekti: Mona Lisa

Mona Lisa tablosundaki gülümsemeye dair bir yanlış hatırlama var. Birçok insan, Mona Lisa’nın gülümsediğini zanneder, ancak gerçekte tablo tam olarak bir gülümseme değil, belirsiz bir ifade sergilemektedir. İnsanlar çoğunlukla daha önceden gülümsediğine dair bir Mandela etkisine kapılıyorlar.
15 We Are the Champions
Queen’in ünlü şarkısı “We Are the Champions”un sonunda “of the world” sözlerinin olduğunu birçok kişi hatırlıyor. Ancak orijinal stüdyo kaydında bu sözler yer almıyor.
Filmlerdeki Mandela Etkisi Örnekleri
Mandela etkisi film ve dizilerde de çok sık karşımıza çıkmaktadır. Özellikle popüler filmlerin popüler repliklerini birçok insan yanlış hatırlıyor.
16 “Luke, I am Your Father”
Star Wars’taki meşhur sahnede herkes Darth Vader’ın “Luke, I am your father” dediğini hatırlıyor. Halbuki “No, I am your father” diyor. Bu, film replikleri arasında en çok yanlış hatırlanan örneklerden biridir.
17 “E.T. Phone Home”
E.T. filmindeki bu ikonik repliği birçok kişi “ET, phone home” yerine “ET, home phone” olarak hatırlıyor. Halbuki doğru olan “ET, phone home.”
18 Kuzuların Sessizliği Filmindeki Mandela Etkisi
1991 yapımı Kuzuların Sessizliği filminde Hannibal’ın Clarice ile ilk görüşmesinde “Hello Clarice” dediği sanılıyor. Halbuki sadece “Goodmorning” diyor. Çünkü 1996’da vizyona giren The Cable Guy filminde Jim Carrey, bu yanılgıya gönderme yaparak “Hello, Clarice” demişti. Aynı şekilde 2001 yapımı Hannibal filminde yine buna gönderme olarak “Hello, Clarice” cümlesi geçiyordu.
19 “I Want to Play a Game”
Meşhur testere filmlerinde Jigsaw karakteri asla “Benimle oyun oynamak ister misin?” diye sormuyor. Onun yerine sadece “Oyun oynamak istiyorum” diyor.
20 Apollo 13 Filmindeki Replik
Apollo 13 filmindeki popüler bir replik, “Houston, we have a problem” şeklinde hatırlanır. Ancak aslında, orijinal replik “Houston, we’ve had a problem” şeklindedir. Ama hala hatırlanan ve birçok reklam filmine ilham olan replik yanlış hatırlanıyor.
21 “Mirror, Mirror on the Wall”
1937 yapımı orijinal Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler filminde, cadı aynaya “Magic Mirror on the Wall” diyor. Yalnız bu replik zaman içerisinde “Mirror, Mirror on the Wall” (Türkçesiyle, “Ayna ayna, söyle bana”) şeklinde algılanmış ve kabul edilmiş. Hatta diğer Mandela efekti örneklerinde olduğu gibi çoğu insanlar doğrusunun yanlış olan olduğunu iddia ediyorlar.
Daha birçok Mandela Etkisi mevcut. Siz de başınızdan bu konuyla ilgili bir şey geçtiyse yorumlara yazmayı ihmal etmeyin. Mandela etkisi testi yapmak isterseniz şu bağlantıyı takip edebilirsiniz. Ayrıca şu yazı da popüler başka bir etkiden bahsediyor.
Mandela etkisi, popüler kültür ve kolektif hafızamızın ilginç bir yönünü ortaya koyuyor. Gerçeklik algımızı ve hafıza yanılgılarımızı sorgulamamıza neden olan bu fenomen, aynı zamanda toplumsal anılarımızın nasıl şekillendiğini de gösteriyor.
Sonuç olarak, Mandela etkisi bize hafızamızın ne kadar yanıltıcı olabileceğini ve gerçeklik algımızın nasıl şekillendiğini gösteren ilginç bir fenomen. Bu etki, sadece popüler kültürle sınırlı kalmayıp, tarihsel olaylar, coğrafi bilgiler (örneğin ABD eyaletlerinin konumları) ve hatta günlük yaşamımızdaki birçok detayı da kapsayabiliyor. Bu etki üzerine düşünmek, kendi hafızamızı ve algılarımızı sorgulamak için iyi bir fırsat sunuyor.
Mandela Etkisi ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular
Kısaca dikey tarım nedir?
Mandela etkisi, birçok insanın aynı olayı veya detayı yanlış hatırladığı bir fenomendir. Bu genellikle toplumsal hafıza yanılgılarıyla ilgilidir.
Mandela efektinin olası nedenleri nelerdir?
Yanlış bilgilendirme, toplumsal hafıza yanılgıları ve beynimizin bilgileri hatırlarken örüntüleri tamamlaması en yaygın sebepler arasındadır.
Mandela olayını açıklamak için kullanılan bazı teoriler nelerdir?
Bazı teoriler arasında paralel evrenler, zamanda yolculuk, simülasyon teorisi ve beyin algısındaki yanlış kodlamalar yer alır.
Mandela etkisinin en popüler örneği nedir?
Mandela etkisi için muhtemelen en popüler örnek Pikachu'nun kuyruğudur.

Türkiye’den bir Mandela etkisi: Çoğu insan 75 kuruşun eskiden olduğunu zannediyor. Ama hiç olmadı.
Hugo programında biri küfür ettiydi. Sonra öyle birşey olmadı diye açıklama yaptılar.
13. maddede yazarın aklı biraz karışmış sanırım. Başlığı sketchers olarak atmış, yazının devamında yanlış hatırlanan sözcüğün “Skecher” olduğunu savunmuş…
Düzeltildi.